Seri muhakeme usulü, kamu davası açılması için yeterli şüphe olmasına rağmen kamu davası açmak yerine başvurulan özel bir muhakeme usulüdür. Seri muhakeme usulünün uygulama biçimi ise soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının kamu davasının ertelenmesine karar vermediği durumlarda, şüphelinin açık rızasının alınması şartıyla, savcılık makamının uygulanacak yaptırımı belirleyip yarı oranında indirip yapması ve mahkeme tarafından onaylanıp hüküm kurulması şeklinde gerçekleşmektedir.  Seri muhakeme usulünde Cumhuriyet savcısı iddianame düzenlenmeden ve kovuşturma aşamasına geçilmeden şüpheli hakkında mahkemenin de onayıyla hüküm kurulabilmektedir.

SERİ MUHAKEME KAPSAMINA GİREN SUÇLAR NELERDİR?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanun’un 250. maddesinin birinci fıkrasında seri muhakeme usulünün uygulanacağı suçlar sayılmıştır. Bu suçların tamamı kamuya karşı işlenen suçlar olup şu şekildedir;

• Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK m.154, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (TCK m.170),
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK m.179, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Gürültüye neden olma (TCK m.183),
• Parada sahtecilik (TCK m.197, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Mühür bozma (TCK m.203),
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan(TCK m.206),
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (TCK m.228, birinci fıkra),
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (TCK m.268),
• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun‘un 13. maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
• 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç,
• 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç,
• 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.

Bu suç tiplerine seri muhakeme usulü uygulanırken şu şartlar aranmaktadır:

•  Suç önödeme ve uzlaştırma kapsamında olmamalıdır.
• Kanunda açıkça sayılan suçlardan birine yönelik yürütülen bir soruşturma olmalıdır.
• Kamu davası açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilmiş olmalıdır.
• Cumhuriyet savcısı, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı vermemiş olmalıdır.
• Şüphelinin aydınlatılması ve müdafi huzurunda özgür iradesi ile usulün uygulanmasını kabul etmesi gereklidir.
• Şüphelinin yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halinin olmaması gereklidir.

Seri muhakeme usulü uygulanmasına engel olan diğer haller ise şu şekildedir;

• Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunamama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması halinde seri muhakeme usulü uygulanamamaktadır.
• Suçun iştirak halinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi halinde seri muhakeme usulü uygulanamaz. İştirak halinde işlenen suçlarda şeriklerden birisinin çocuk olması durumunda seri muhakeme uygulanamayacaktır.

Sonuç olarak seri muhakeme usulü kapsamındaki suçlarda, suçtan zarar görenlerin tam olarak  belirli olmadığı, nispeten de ispatı kolay durumlarda kanun koyucu adli yargı sistemindeki iş yükünü ve yoğunluğunu azaltmaya ve ceza adalet sistemini etkinleştirmeye yönelik bir hedef oluşturmaya çalışmış ve alternatif bir çözüm yöntemi olarak uygulanmaya başlanmıştır.

Av. Ahmet Kadir Alparslan

NOT: Bu makale Adalet Medya: “Hukuk ve Adalet Dergisi” 1. sayısında yayınlanmıştır.