Yeni tip korona virüsü tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de oldukça endişe veren boyutlara ulaşmıştır. Dünya sağlık örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen ve covid-19 olarak adlandırılan yeni tip korona virüsü sonrası,  işçilerin çalışma şekli, çalışma düzeni ve işçilerin bu süreçte ücretli izin haklarının durumu veya ücretsiz izin hakları gibiakıllarda birçok soruyu da meydana getirmiştir.

İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İşverenin en temel yükümlülüğü kanunun ilgili maddelerinde çalışanlarının iş ile ilgili sağlıklı ve huzurlu bir biçimde sağlamak olarak karşımıza çıkmaktadır. İşveren çalışma koşullarının mücbir sebepler dolayısı ile değişmesi durumunda değişen çalışma şartlarına göre ilgili tedbirleri de alma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşveren bu tedbir kararlarını uygulamaya koyarken ise ortaya çıkan maliyetleri çalışanlarına yansıtması yasa aykırıdır.

İşverenin bu yükümlükleri karşısında, işçilerin işverenden bu tedbirleri almasını talep etmesi ve çalışma düzenini değişen sağlık koşullarına göre uyarlaması hakkı mevcuttur.

İŞÇİNİN COVİD-19 SEBEBİYLE YILLIK İZİN HAKKI

Ülkemizde görülmekte olan salgın sebebiyle sağlık sebebiyle işyerinde çalışmak istemeyen işçi yıl içerisinde biriktirmiş oldukları izin sürelerini kullanabilecekleri gibi işverenden ücretsiz izin talebinde de bulunabilirler. Ancak işçinin bu ücretsiz izin talebi iş kanunumuza göre işverenin iznine tabii kılınmış bulunmaktadır. İşverende, işçisine ücretsiz izin teklifinde bulunabilir. İşveren tarafından ücretsiz izin kullandırma talebinin, iş kanunu doğrultusunda ücretsiz izin teklifinin işçiye bildirilmesi, işçinin de bu teklifi altı iş günü için de yazılı olarak kabul etmesi gerekir.

Ücretli izin durumunda ise işveren çalışanlarına gerektiğinde çalışmaya hazır bulunmaları durumunda ücretli izne gönderebilmektedir.

İŞYERİNİN KARANTİNA NEDENİYLE KAPATILMASI

İş yerinin mücbir sebep olarak gördüğümüz salgın hastalık sebebiyle karantina uygulaması neticesi kapatılması, çalışmaya ara vermesi durumunda 4857 sayılı iş kanunumuzda 40.Maddesinde bu durum şu şekilde belirtilmiştir;

Madde 40 : 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir.

İşçinin çalıştığı işyerinin karantina nedeniyle kapatılmasının 1 haftadan uzun sürmesi durumunda ise yine 4857 sayılı iş kanunumuzda 24. Maddesinde zorlayıcı nedenlerden dolayı işçiye, iş sözleşmesini derhal fesih hakkı tanımaktadır.

İŞYERİNİN İŞVERENİN İNSİYATİFİ İLE KAPATILMASI DURUMU,

İşverenin genel kararname olmaksızın kendi insiyatifi ile tedbir amaçlı olarak işyerini kapatması durumunda herhangi bir çalışma gerçeklemese dahi işçinin çalışmaya hazır bulunduğu esas alınarak işçi 4857 sayılı İş Kanunu gereği iş sözleşmesi geçerliliğini koruyacak ve işçi tam ücret almaya hak kazanacaktır.

İŞYERİNDE TELAFİ ÇALIŞMASI DURUMU

4857 sayılı İş Kanunumuzun ilgili maddesinde

“Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. (Ek cümle:25/3/2020-7226/43 md.) Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz. (1) Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.” denilmektedir. Geçirmekte olduğumuz bu salgın hastalık dönemi sonrasın işveren, işçiye telafi çalışması yaptırabilecektir bu durumda işçinin ilave ücret alma hakkı ise bulunmamaktadır.

Av.Ahmet Kadir ALPARSLAN

Kaynakça

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf

http://www.tmmob.org.tr/icerik/mmo-covid-19-pandemi-surecinde-hukuku-acisindan-calisan-haklarinin-degerlendirilmesi