Elektronik ortamlarda gerçekleştirilen her türlü paylaşımın hukuk normlarında sınıflandırılması, paylaşımların sebep ve sonuçları ile bu ortamlarda meydana gelen hukuka aykırı fiillere ilişkin yaptırımların tanımlandığı mevzuatın tamamına verilen bir isimdir. Bir başka deyişle elektronik ortamdaki hukuki ilişkileri düzenleyen ve belli bir yaptırım gücüne tabi kılan hukuk kurallarıdır. 1983 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu uzmanlar Komisyonu tarafından yapılan tanımına göre ise; “Bilgileri otomatik işleme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sistemde, gayri kanuni, gayri ahlaki veya yetki dışı gerçekleştirilen her türlü davranıştır.”

Aslında Bilişim Hukuku, bünyesinde birçok farklı hukuk dalını barındırması ve birçok hukuk dalı ile iç içe geçmesi nedeniyle çoklu disiplinler-arası, yaşayan bir hukuk dalıdır. Hukuk sistemimiz genel manada sitatik bir yapıya sahip olmasına rağmen bilişim hukuku ve bu hukuk dalından etkilenen hukuk normları dinamik bir yapıya sahiptir. Bu maksatla, globalleşen dünyada ve baş döndürücü bir hızla değişim/gelişim gösteren teknolojik gelişmeler karşısında mevcut yasal düzenlemeler her zaman ihtiyaca cevap veremediğinden yenilenmeli ve yeni düzene adapte edilmelidir.

Bilişim hukukunu ilgilendiren bilişim suçlarının kaynağı internettir. İnternet ise tüm dünyayı elektronik olarak birbirine bağlayan bir aracıdır. Bu yüzden bilişim suçlarının sonuçları evrensel olduğundan tüm dünya devletleri, bilişim suçları ile mücadelede iş birliğine gitmek zorundadır. Bu anlamda 2003 yılında ABD tarafından yayınlanan “Güvenli Siber Uzay” belgesi dünya çapında siber güvenlik politikası ve strateji geliştirme konusunda öncü olmuştur. Bununla birlikte diğer ülkelerde benzer nitelikte düzenlemeler yaparak hukuk sistemlerine adapte etmiştir.

Ülkemizde ise bilgisayar ve internet kullanımı 2020 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerde sırasıyla %79,0 ve %90,7 iken 2021 yılında sırasıyla %82,6 ve %92,0 olmuştur. Tüm dünya ile paralel olarak ülkemizde de bu alanda gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Bu anlamda bünyesinde, Bilişim Hukukunu ilgilendiren hukuk normları bulunduran mevzuatlara örnek olarak;

• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu,
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu,
• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun,
• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu,
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu gösterilebilir.

Doğrudan internet ortamını düzenleyen mevzuatlar ise;

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu,
• 6698 sayılı KVKK,
• 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu,
• 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun,
• 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu,
• 5369 Sayılı Evrensel Hizmet Kanunu örnek olarak gösterilebilir.

Kısacası bilinen diğer hukuk dallarının hemen hemen hepsinin bilişim hukuku ile doğrudan ya da dolaylı olarak bir ilişkisi mevcuttur.

Bilişim teknolojilerinin sosyal hayatta kullanımının yaygınlaşması toplumsal ve teknolojik fayda sağlamakla beraber, kötüye kullanımı çeşitli zararlar doğurmaktadır. Bu anlamda meydana gelebilecek bilişim suçları ile ilgili 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda çeşitli düzenlemeler yer almaktadır. TCK madde 243’te Bilişim Sistemine Girme Suçu, madde 244’te Sistemi Engelleme, Bozma Verileri Yok Etme veya Değiştirme suçu, madde 245’te ise Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması suçu yaptırıma bağlanmıştır.

Bilişim sistemleri kullanılarak gerçekleştirilen ve Türk Ceza Kanununda yaptırıma bağlanan diğer suçlara örnek olarak ise; Haberleşmenin Engellenmesi, Hakaret, Haberleşmenin Gizliliğinin İhlali, Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi Ve Kayda Alınması, Özel Hayatın Gizliliğini İhlal, Kişisel Verilerin Kaydedilmesi, Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Verilmesi Veya Ele Geçirilmesi, Verileri Yok Etmeme, Nitelikli Hırsızlık Ve Dolandırıcılıkta Bilişim Sistemlerinin Kullanılması, Uyuşturucu Ve Uyarıcı Madde Kullanımının Kolaylaştırılması, Suç İşleme Amacıyla Örgüt Kurma, Müstehcenlik, Göreve İlişkin Sırları Açıklama, İftira, Halkı Askerlikten Soğutma Ve Kanunlara Uymamaya Tahrik gösterilebilir.

Ülkemizde internetin yönetiminde yer alan yetkili ve sorumluların başında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı gelir. Bu bakanlığa bağlı olarak kurulan İnternet Geliştirme Kurulu, bakanlığa danışmanlık görevini yürütmekte, Bilgi teknolojileri ve İletişim Kurumu ise İnternet Geliştirme Kurulu kararlarının icrasını yerine getirmektedir.

Hakimler, Savcılar Kurulu tarafından konu ile ilgili olarak yeni ihtisas mahkemelerinin kurulmasına ilişkin kararları 30 Kasım 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. Bu karar uyarınca bilişim suçları ile ilgili Bilişim Mahkemeleri ihdas edildi. Burada kanun koyucu Bilişim mahkemesinin amacını şu şekilde açıklamıştır: “Ağır ceza ve asliye ceza mahkemelerine gelen işlerin vasıf ve mahiyeti itibarıyla çeşitli olması, bu çerçevede bilişim ile ilgili suçlardan kaynaklanan dava ve işlerin niteliklerinin farklı olması göz önünde bulundurularak, gerek uygulama birliğinin sağlanması, gerekse etkinlik ve verimliliğin artırılması ile ihtisaslaşmanın önemi nazara alınarak, mezkûr dava ve işlerde iş dağılımı bakımından iki veya daha fazla dairesi bulunan mahallerde ihtisaslaşmaya gidilmesinde fayda olacağı değerlendirilmiştir.”

Yine 23.05.2007 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” ile içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlenmiştir. Yani 5651 Sayılı Kanun ile internet ortamında yapılan yayınların kontrol altına alınması ve işbu yayınlar yoluyla işlenen suçlar ile nasıl mücadele edileceğini düzenlemektedir.

Görüleceği üzere kanun koyucu konu ile ilgili olarak tedbirler almaya devam etmekte ve uyuşmazlıkların alanında uzman kişiler tarafından çözüme kavuşturulması için gayret göstermektedir. Bilişim hukuku alanında çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümü için yasal düzenlemeler kadar başkaca yöntemlere de ihtiyacı vardır. Bunlar; Bilişim Hukukunun ilgi alanına giren konularda kullanıcıların farkındalığının artırılması, bilinç eğitimlerinin verilmesi, eğitim düzeyinde müfredatlara konulması ve ulusal anlamda kamu spotlarına konu edilmesi bu alanda alınacak önlemleri daha işlevsel hale getirecektir.

Av. Kürşat ERGÜN

NOT: Bu makale Adalet Medya: “Hukuk ve Adalet Dergisi” 1. sayısında yayınlanmıştır.