” Mobbing (Zorbalık) kavramı ilk kez, Avusturyalı bilim insanı Lorenz tarafından 1960’lı yıllarda, hayvanların bir yabancı veya avlanmakta olan ve düşman olarak algıladıkları hayvanı kaçırmak için sergiledikleri davranışları tanımlamak amacıyla kullanılmıştır.”
Latince de “kararsız kalabalık” anlamına gelen “Mobile vulgus” sözcüğüne dayanan “mob” fiili, “ortalıkta toplanmak, saldırmak veya rahatsız etmek”anlamına gelmektedir.

TDK ise mobbing kelimesini “bezdiri” şeklinde Türkçe’ye çevirmiştir.
Bezdiri: “İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir şekilde engelleyip, huzursuz olmasına yol açacak, yıldırma, dışlama, gözden düşürme”olarak tanımlanır.(Örgütlerde mobbing ve siber zorbalık: Dr. Zeliha Seçkin)
Mobbing genel olarak tüm araştırmacıların ortaklaşa fikir birliği içinde olduğu üzere etik dışı kötü niyetli davranış, ima, damgalama ve küçük düşürme yoluyla mobbing mağdurunu örgütten soyutlama çabasıdır.

Mobbing’in tarafları arasında genellikle bir güç dengesizliği vardır. Yatay, aynı konumda ve aynı statüde olanlar arasında da bu tür bezdiri faaliyetleri olsa da çoğunlukla örgütlerdeki hiyerarşik yapılanma, astın üstüne karşı yaptırım ve direnme olanağının bulunmayışı mobbingin derinleşmesine neden olmaktadır. Mobbing mağduru bu haliyle daha fazla yalnızlaşmakta ve iş verimi azalmaktadır.
Mobbing,kurumlarda kişiyi yalnızlığa sevk ederek onu görmezden gelmek, yaptığı işleri önemsememek ve her insanın doğası gereği takdir edilme hissini göz ardı edecek tutum ve tavırlar sergilenerek kişiyi sonunda örgütün dışına atmakla sonuçlanacak bir değersizleştirme sürecidir. Oysa ki Prof. Dr. Özcan Yeniçeri’ ye göre ” bir örgütteki en kıt unsur insandır”. İnsanı bu şekilde tüketmek ise kurumsal kimliğin ve olumlu bir örgüt ikliminin oluşmasının önündeki en büyük engeldir.

Mobbing, sistematik bir şekilde belli bir süre devam ettiği zaman bilimsel anlamıyla mobbingdir. Belli bir süre devam eden bu sistematik bezdirme eyleminin süresi kimi araştırmacılara göre en az 6 aydır.
Ancak şahsi fikrimi beyan etmek gerekirse bu süre daha kısa hatta kişiyi kurumun dışına atabilecek yoğunlukta olmak kaydıyla çok daha kısa süre de olabilir.
Mobbing mağdurunu mobbing ile başa çıkma konusunda ümitsizliğe sevk eden en önemli faktörlerden biri ise çalışma arkadaşlarının sessiz kalışı ve aktif olarak tanıklık etmekten çekinmeleri yönündeki takındıkları tavırdır. Bu nedenle bir mobbing vakasında “tanık bulunamıyışı”mobbingi aslında ortaya koymaktadır çoğu zaman.

  Mobbinge karşı ne yapılabilir?

Mobbing ile mücadelenin iki yönü var. Birincisi bireysel mücadele diğeri ise kurumsal ya da yasal mücadele.
Bireysel mücadele:
➡ Mobbing mağduru öncelikle uğradığı bezdirme eylemini sakin bir ruh haliyle analiz etmeli gerekirse psikolojik yardım alarak bunu belgelemelidir.
➡Sosyal hayatını sekteye uğratmadan başa çıkma noktasında yakınları ile iletişim içinde olmalıdır.
➡ Mobbing uygulayan kişiye karşı bunun gerekçelerini sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere sormalı. Konuyu tam olarak anlamaya çalışmalıdır.
➡ Tanıklık edebilecek arkadaşlarını sürece dahil etmelidir.

Yasal mücadele:
➡ Mobbing ile mücadele noktasında ülkemizde 19/03/2011 tarih ve 27879 sayılı resmi gazete ile yürürlüğe giren 2011/2 sayılı Başbakanlık genelgesi ile örgütlerde çalışanların maruz kaldıkları mobbing’in önlenmesine yönelik tedbirler ortaya konulmuş ve bu hususta Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Alo 170 hattı kurulmuştur. Bu hat üzerinden kamu ve özel işyeri ayrımı yapılmaksızın şikayetler değerlendirilmektedir.
➡ Yargıtay’ın da dava yoluyla önüne gelen davalarda bu konuda kararlar verdiği bilinmektedir.

Yasal mücadele yolları konusunda ülke olarak istenilen düzeyde olduğumuz söylenemez çünkü çalışanın başvurabileceği kurumsal yapı henüz tam anlamıyla oluşturulmuş değildir. Özellikle Alo 170 hattı işçi bağlamında hukuki bilgiler sunmakta olup memur çalışanı tam olarak kapsamamaktadır.
Her kamu kamu kurumunda bakanlık düzeyinde “mobbing kurulları” ve  Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak  da “mobbing üst kurulu “oluşturulmalıdır.
Mobbing konusunda gerekli bilgilendirme ve eğitim çalışmalarının yaygın hale getirilmesi dışında sendikaların da bu konuda taşın altına ellerini koyması artık kaçınılmazdır. Çünkü mobbing ile mücadele ancak birlikte olur ve mobbing birlikte hareket edince azalır.

        Gökhan ÖZKAN
                            Katılım Yargı-Sen Genel Başkanı